De erkenning en de uitoefening van de klinische psychologie en de psychotherapie
Informatie aangepast op 7 september 2018
De wet van 4 april 2014 tot regeling van de geestelijke gezondheidsberoepen (verder aangeduid met ‘wet op de GGZ-beroepen’) is op 1 september 2016 in voege getreden[1]. Deze wet brengt voert een aantal wijzigingen en aanvullingen door in de gecoördineerde wet van 10 mei 2015 betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen en regelt op die manier:
- de uitoefening van de klinische psychologie en de psychotherapie;
- de erkenning van de klinisch psycholoog als gezondheidszorgberoep.
Hieronder adresseren we de meest voorkomende vragen die hierover bij de Psychologencommissie toekomen.
Inhoud
- De erkenning en de uitoefening van de klinische psychologie
- Kunt u bij de Psychologencommissie uw erkenning als klinisch psycholoog aanvragen?
- Moeten klinisch psychologen zich nog inschrijven bij de Psychologencommissie?
- Mag u volgens de wet op de GGZ-beroepen de klinische psychologie beoefenen als u niet over een Masterdiploma in de klinische psychologie beschikt, maar wel over een ander diploma?
- Is de titel van ‘klinisch psycholoog’ beschermd?
- De psychotherapie: geen apart gezondheidszorgberoep, wel een behandelvorm
- Kunt u bij de Psychologencommissie een erkenning als psychotherapeut aanvragen?
- Mag u, met uw diploma’s en achtergrond, de psychotherapie beoefenen volgens de wet op de GGZ-beroepen?
- Welke psychotherapie-opleidingen komen in aanmerking om de psychotherapie te mogen beoefenen?
- Is de titel van ‘psychotherapeut’ beschermd?
De erkenning en de uitoefening van de klinische psychologie
Kunt u bij de Psychologencommissie uw erkenning als klinisch psycholoog aanvragen?
Neen, dit is niet mogelijk. De Psychologencommissie is bevoegd voor het toekennen van de titel van ‘psycholoog’, maar niet voor het toekennen van een erkenning als ‘klinisch psycholoog’. Dit laatste zal de taak zijn van specifieke erkenningscommissies die nog moeten worden opgericht op het niveau van de volgende instanties:
- het Agentschap Zorg en Gezondheid(externe link) voor Nederlandstalige dossiers;
- de Federatie Wallonië-Brussel (externe link)voor Franstalige dossiers;
- de Duitstalige Gemeenschap (externe link)voor Duitstalige dossiers.
Deze erkenningscommissies zijn momenteel nog niet actief, omdat de erkenningscriteria nog verder moeten worden verduidelijkt via een koninklijk besluit en na advies van de Federale Raad voor GGZ-beroepen.
Voor meer informatie over:
- de criteria die de erkenning van klinisch psychologen omkaderen;
- de toekomstige erkenningsprocedure;
- de voorwaarden om de klinisch psychologie te mogen uitoefenen;
verwijzen wij naar de website van de FOD Volksgezondheid: https://www.health.belgium.be/nl/gezondheid/zorgberoepen/geestelijke-gezondheidszorgberoepen. U vindt op deze pagina ook een emailadres waarnaar u eventuele bijkomende vragen kunt richten.
Van belangrijke wijzigingen houden we u uiteraard ook op de hoogte via onze nieuwsbrief.
Moeten klinisch psychologen zich nog inschrijven bij de Psychologencommissie?
De inschrijving bij de Psychologencommissie wordt niet geregeld door de wet op de GGZ-beroepen, maar wel in de wet van 8 november 1993 tot bescherming van de titel van psycholoog (gepubliceerd in het Staatsblad op 31 mei 1994).
Deze laatste wet:
- legt de inschrijving op de lijst van de Psychologencommissie vast als een voorwaarde om de titel van psycholoog te mogen gebruiken. >> klik hier voor meer informatie over de wetgeving betreffende de titel van psycholoog;
- verbindt elke psycholoog aan de naleving van het Koninklijk besluit van 2 april 2014 tot vaststelling van de voorschriften inzake de plichtenleer van de psycholoog. Dit KB bevat de deontologische code van psychologen;
- geldt voor alle psychologen, ongeacht hun statuut, sector of werkterrein. Deze wet omvat dan ook geen specifieke bepalingen over de uitoefening van de klinische psychologie. De deontologische code van psychologen bevat uiteraard wel bijkomende revelante bepalingen die van toepassing zijn op alle psychologen.
De wet van 4 april 2014 op de GGZ-beroepen en de wet van 8 november 1993 tot bescherming van de titel van psycholoog staan volledig los van elkaar. De eerste heft de validiteit van de twee wet niet op en voert ook geen veranderingen door die maken dat ‘klinisch psychologen’ zich niet meer moeten inschrijven bij de Psychologencommissie. Dit betekent dat klinisch psychologen zich moeten inschrijven bij onze instantie om de titel van psycholoog te mogen gebruiken.
Mag u volgens de wet op de GGZ-beroepen de klinische psychologie beoefenen als u niet over een Masterdiploma in de klinische psychologie beschikt, maar wel over een ander diploma?
De Psychologencommissie kan concrete vragen van deze categorie niet beantwoorden. Wij zijn slechts bevoegd voor de toekenning van de titel van psycholoog en deontologische code die daaraan verbonden is, maar niet voor het uitreiken van de erkenning van ‘klinisch psycholoog’. Omwille van die reden kunnen we geen concrete dossiers in dit kader beoordelen en kunnen we u slechts de algemene informatie geven die u hieronder terugvindt. Voor bijkomende vragen verwijzen we door naar de website van de FOD volksgezondheid: https://www.health.belgium.be/nl/gezondheid/zorgberoepen/geestelijke-gezondheidszorgberoepen.
Op deze pagina vindt u meer informatie over:
- de criteria die de erkenning van klinisch psychologen omkaderen,
- de toekomstige erkenningsprocedure,
- de voorwaarden om de klinisch psychologie te mogen uitoefenen,
Onderaan deze webpagina vindt u ook een emailadres, waarnaar u uw bijkomende vragen kunt richten.
De erkenning als voorwaarde voor de uitoefening
Een erkenning als klinisch psycholoog is één van de voorwaarden om beroepsactiviteiten te mogen stellen die binnen het veld van de klinische psychologie vallen. Volgens de wet op de GGZ-beroepen zal deze erkenning in principe alleen worden uitgereikt aan personen die over een universitair Masterdiploma in de klinische psychologie beschikken. De wet op de GGZ-beroepen voorziet echter ook overgangsmaatregelen die een aantal afwijkingen op dit basisprincipe toelaten. Zo kunnen personen met een universitair diploma in de psychologie (dus bijvoorbeeld in de Arbeids- en organisatiepsychologie of de Schoolpsychologie) uitgereikt voor 1 september 2016 en met een beroepservaring van minstens 3 jaar binnen het domein van de klinische psychologie in principe ook in aanmerking komen voor een erkenning.
Naast de erkenning afgeleverd door de gemeenschappen, zal u ook nog een visum moeten aanvragen bij de FOD Volksgezondheid: de overheid onderzoekt uw diploma en levert een visum af als bewijs van geldigheid[2]. Psychologen die niet onder de overgangsmaatregelen vallen, zullen eveneens een professionele stage moeten volgen.
Relevante deontologische bepalingen
De deontologische code is van toepassing op alle psychologen, ongeacht hun sector, opleiding of werkveld. Deze code legt echter nog een aantal algemene plichten op, die niet specifiek handelen over de uitoefening van de klinische psychologie, maar toch relevant zijn in deze context.
Zo stelt de code in artikel 32 dat u:
- uw beroep moet uitoefenen binnen de grenzen van uw competenties;
- geen onderzoeken mag doen waarvoor u geen specifieke kwalificatie heeft.
Vanuit deontologisch opzicht is het dus belangrijk dat u erbij stilstaat voor welke activiteiten u precies professioneel bekwaam bent, rekening houdend met uw opleiding, permanente vorming en ervaring.
Inbreuken op deze principes vallen onder de bevoegdheid van de Tuchtraad verbonden aan de Psychologencommissie.
Is de titel van ‘klinisch psycholoog’ beschermd?
Waar de wet van 8 november 1993 een bescherming voorziet voor de titel van ‘psycholoog’, zorgt de wet op de GGZ-beroepen voor een bijkomende bescherming van de titel van ‘klinisch psycholoog’. Zo is iemand die
- niet aan de voorwaarden voldoet om de klinische psychologie uit te oefenen,
- en toch de titel ‘klinisch psycholoog’ gebruikt,
ook volgens de wet op GGZ-beroepen strafbaar. Op een dergelijke overtreding kan een geldboete volgen tussen 1600 en 8000 euro[3]. Deze strafbepaling is eveneens van toepassing op werkgevers die de titel van klinisch psycholoog toekennen aan personen die er geen recht op hebben.
Voor onwettige uitoefening van de klinische psychologie, dus de klinische psychologie beoefenen zonder aan alle voorwaarden in de wet op de GGZ-beroepen te voldoen, zijn er ook nog strafsancties voorzien.
Voor meer informatie over:
- de criteria die de erkenning van klinisch psychologen omkaderen,
- de toekomstige erkenningsprocedure,
- de voorwaarden om de klinisch psychologie te mogen uitoefenen,
verwijzen wij naar de website van de FOD Volksgezondheid: https://www.health.belgium.be/nl/gezondheid/zorgberoepen/geestelijke-gezondheidszorgberoepen. Onderaan deze pagina vindt u ook een emailadres, waarnaar u eventuele bijkomende vragen kunt richten.
De psychotherapie: geen apart gezondheidsberoep, maar wel een behandelvorm
Kunt u bij de Psychologencommissie een erkenning als psychotherapeut aanvragen?
In de eerste plaats onderstrepen we dat de nieuwe wet de ‘psychotherapie’ niet als een apart gezondheidszorgberoep omkadert. Dit betekent dat u geen erkenning als psychotherapeut of specifiek visum zal moeten aanvragen. De nieuwe wet ziet de psychotherapie daarentegen als een ‘behandelvorm’, die voorbehouden is aan personen die aan een aantal voorwaarden voldoen.
Zo moeten personen die psychotherapie willen verlenen en die hun studies pas aanvatten vanaf het academiejaar 2017-2018, voldoen aan de volgende voorwaarden:
- beschikken over een erkenning als arts, klinisch psycholoog of klinisch orthopedagoog,
- een bijkomende opleiding in de psychotherapie van minimum 70 ECTS aan een hogeschool of universiteit hebben gevolgd,
- een professionele stage in de psychotherapie achter de rug hebben.
Voor alle personen die uiterlijk in het academiejaar 2016-2017 hun studies aanvatten, zijn andere voorwaarden van toepassing (de FOD Volksgezondheid spreekt hier van verworven rechten). Voor personen die vóór de inwerkintreding van de wet de psychotherapie reeds beoefenden en geen aanspraak kunnen maken op een verworven recht wordt bovendien een uitzondering gemaakt. Voor hen zijn er, doordat het grondwettelijk hof een deel van de wet op de GGZ-beroepen heeft nietig verklaard, geen specifieke voorwaarden vastgelegd.
Wenst u meer informatie over deze verworven rechten? Dan verwijzen wij naar de website van de FOD Volksgezondheid: https://www.health.belgium.be/nl/gezondheid/zorgberoepen/geestelijke-gezondheidszorgberoepen. Onderaan deze webpagina vindt u ook een emailadres, waarnaar u uw bijkomende vragen kunt richten.
Mag u, met uw diploma’s en achtergrond, de psychotherapie beoefenen volgens de wet op de GGZ-beroepen?
De Psychologencommissie kan geen antwoord geven op vragen van deze categorie. Wij zijn slechts bevoegd voor het toekennen van de titel van ‘psycholoog’ en de deontologische code die aan deze titel verbonden is. We kunnen echter niet beoordelen wie volgens deze wet psychotherapie mag beoefenen. Voor meer informatie over:
- de voorwaarden die verbonden zijn aan de uitoefening van de psychotherapie,
- de personen die de psychotherapie zelfstandig mogen uitoefenen,
- de personen die de psychotherapie onder supervisie mogen uitoefenen,
- de voorwaarden die gelden voor personen die reeds aan de slag zijn als psychotherapeut voor 1 september 2016 of die uiterlijk in het academiejaar 2016-2017 hun studies aanvatten,
verwijzen wij naar de website van de FOD Volksgezondheid: https://www.health.belgium.be/nl/gezondheid/zorgberoepen/geestelijke-gezondheidszorgberoepen. U vindt op deze pagina ook een emailadres waarnaar u eventuele bijkomende vragen kunt richten.
Beoefent u de psychotherapie en bent u ingeschreven bij de Psychologencommissie om de titel van psycholoog te kunnen dragen? Vergeet niet dat u via uw titel van ‘psycholoog’ wel nog gebonden bent aan de deontologische code van psychologen. Op deontologisch vlak is de Tuchtraad verbonden aan de Psychologencommissie dus wel bevoegd.
Welke psychotherapie-opleidingen komen in aanmerking om de psychotherapie te mogen beoefenen?
Daar kan de Psychologencommissie zich spijtig genoeg niet over uitspreken gezien deze beoordeling niet onder haar bevoegdheid valt. Bij ons weten bestaat er momenteel ook geen lijst van erkende psychotherapie-opleidingen die u zou kunnen raadplegen.
Voor meer informatie over de voorwaarden om psychotherapie te mogen beoefenen, verwijzen wij naar de website van de FOD Volksgezondheid: https://www.health.belgium.be/nl/gezondheid/zorgberoepen/geestelijke-gezondheidszorgberoepen. Onderaan deze pagina vindt u ook een emailadres waarnaar u uw bijkomende vragen kunt richten.
Is de titel van ‘psychotherapeut’ beschermd?
De titel van psychotherapeut is momenteel niet wettelijk beschermd. Dit betekent dat iedereen zich momenteel psychotherapeut mag noemen.
De uitoefening van de psychotherapie is daarentegen sinds 1 september 2016 wel beschermd. Dit betekent dat iemand de psychotherapie, wat als een behandelvorm wordt beschouwd in de geestelijke gezondheidszorg, enkel mag beoefenen indien een aantal voorwaarden vervuld zijn. Op de volgende pagina van de FOD volksgezondheid vindt u meer informatie hierover: https://www.health.belgium.be/nl/gezondheid/zorgberoepen/geestelijke-gezondheidszorgberoepen. Onderaan deze pagina vindt u ook een emailadres, waarnaar u eventuele bijkomende vragen kunt richten.
Referenties
[1] Deze wet is later wel nog bijgestuurd via de wet van 10 juli 2016 tot wijziging van de wet van 4 april 2014 tot regeling van de geestelijke gezondheidszorgberoepen en tot wijziging van het koninklijk besluit nr. 78 van 10 november 1967 betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen en tot wijziging van de wet betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen, gecoördineerd op 10 mei 2015 anderzijds.
[2] Van Overstraeten, M. (2017). Partie 2, chapitre 2 – L’exercice de la psychologie clinique. In Callens, S., & Van Overstraeten, M. (coörd.). La profession de psychologue et l'exercice de la psychologie clinique. Limal, Anthemis, p. 158-159.
[3] Zie artikel 128/1 van de gecoördineerde wet van 10 mei 2015 betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen (BS 18 juni 2015). Geraadpleegd via http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&la=N&table_name=wet&cn=2015051006.